Wyposażenie konia

Siodło

Jedną z podstawowych części wyposażenia konia jest siodło. Powinno ono być idealnie dopasowane do grzbietu konia, gdyż złe może obcierać, a jeźdźcowi uniemożliwi dobry dosiad. Dużo zależy także od ułożenia tego artykułu. Wyróżniamy wiele rodzajów siodła:

• Wszechstronne (klasyczne) jest używane najczęściej w naukach jazdy konnej i w jazdach rekreacyjnych.
• Trekkingowe służy do wyjazdów w teren, na dłuższe wycieczki konne lub rajdy. Ma bardzo wygodne siedzisko i miejsca na schowanie różnych przydatnych rzeczy.
• Siodło do skoków przez przeszkody wyróżnia się swoją lekkością i kształtem. Jego budowa jest bardzo delikatna, ale stabilna. Jest przystosowane do zachowań jeźdźca w czasie skoku.
• Siodło wyścigowe jest najlżejszym z siodeł. Ma bardzo skromną budowę z krótkimi strzemionami i jest przystosowane do biegów podczas gonitw.
• Siodło westernowe jest dość masywne. Przystosowano je do jazdy w stylu western.
• Siodło damskie ma specjalny łęk na nogę podczas jazdy po damsku (nogami po jednej stronie). Kiedyś były często używane na dworach królewskich dla dam w pięknych sukniach, teraz jednak wychodzi z mody.

Czaprak (potnik)

Pod siodłem powinien znajdować się czaprak. Jest to gruby pled, który ma za zadanie uchronienie grzbietu konia przed odparzeniami, obtarciami i stanami zapalnymi, a także pochłania on pot wydzielany przez konia podczas jazdy. Czaprak nie powinien się przesuwać ani marszczyć pod siodłem. Gdy używany jest codziennie należy prać go co najmniej raz na tydzień.

Obecnie tradycyjne czapraki są często zastępowane przez specjalne wkłady z żelem, które skutecznie chronią grzbiet konia. Ich podstawową wadą jest natomiast fakt, iż  nie wchłaniają potu…

Ogłowie (kiełzno, tranzelka)

Następną prawie niezbędną rzeczą jest ogłowie. Każdy koń powinien mieć własną, dopasowaną tranzelkę. Złe okiełznanie głowy konia powoduje ból i nieposłuszeństwo zwierzęcia. Część znajdująca się w pysku konia to wędzidło. Im grubsze ono jest tym łagodniej działa, dlatego też u koni wrażliwych w pysku powinno stosować się szersze wędzidła. Części te kończą się na metalowymi obręczami (kółkami), do którego przymocowane są wodze, służące do kierowania koniem.

Wszystkie metalowe części ogłowia wchodzą w skład kiełzna. Na te części powinno zwrócić się największą uwagę – czy nie obcierają lub kaleczą.

Nachrapnik podtrzymuje wędzidło, co sprawia, że lepiej się ono układa w pysku konia.

Wodze to bardzo ważna część, gdyż często, szczególnie u początkujących, którzy nie działają jeszcze tak skutecznie łydkami i tułowiem, jest jedynym kontaktem z koniem. Wodzy pomocniczych, które ułatwiają kierowanie i zapanowanie nad wierzchowcem, jest wiele rodzajów o różnych wielkościach i sposobach działania.

Dla początkujących, którzy mają jeszcze problemy z zapanowaniem nad koniem stworzono wypinacze. Są to specyficzne wodze w postaci dwóch sznurków, jeden przypięty do prawego kółka wędzidła i do popręgu po prawej stronie, drugi zaś tak samo po lewej stronie. Konia można wypiąć sztywno lub luźno w zależności od potrzeby. Nie można jednak jeździć z wypinaczami bez przerwy, gdyż koń jest na sztywnym kontakcie i ma ograniczone ruchy głową. Jeździec przyzwyczaja się do prostego panowania nad koniem, co uniemożliwia dalszy postęp w nauce jazdy konnej.

Sztywny wytok jest przystosowany dla koni skaczących przez przeszkody. Jest to pojedyncza wodza przypięta do popręgu między przednimi nogami konia i przymocowana jest do paska od nachrapnika. Uniemożliwia on koniom o dużym temperamencie rzucanie głową w ten sposób, iż zwierze może poruszać nią wyłącznie na boki.

Wytok jest to rzemień przymocowany do popręgu przebiegający między przednimi nogami konia i dzielący się na dwie części. Każda z nich jest zakończona kółkiem, przez które przewleka się wodze (jednym po prawej, a drugim po lewej stronie). Wodza ta jest stosowana przy skokach, podczas rajdów i wyjazdów w teren dla porywczych koni.

Czarna wodza składa się z dwóch skórzanych pasków. Jeden z nich przypina się do popręgu po prawej przeciąga przez kółko wędzidłowe po tej samej stronie i do prawej ręki jeźdźca, tak samo robimy z lewą stroną. Czarną wodzę stosują tylko doświadczeni jeźdźcy, którzy umieją wyczuć konia. Prowokuje ona zwierzę do ganaszowania przy mocniejszym napięciu ręki. Często konie opierają się przy używaniu czarnej wodzy, gdyż jeździec nie umie jej używać i sprawia wierzchowcowi ból.

Czambon jest wodzą, która zmusza konia do patrzenia w dół. Jest używany do uczenia konia skoków i przechodzenia przez koziołki. Koń ma głowę w dole i jest zmuszony do patrzenia pod nogi oraz omijania przeszkód ustawionych pod nimi. Czambon działa na brzegi pyska konia i im wyżej zwierzę podnosi łeb tym większy jest nacisk na jego żuchwę.

W trosce o końskie nogi

Konie, które są trenowane na twardym podłożu lub często na nim przebywają powinno się podkuć. Także konie o słabych kopytach należy zapewnić taką ochronę. Są trzy główne rodzaje podków: pantoflowa – używana do codziennej jazdy po twardym podłożu i ujeżdżenia; wyścigowa – do gonitw konnych, są bardzo lekkie i przystosowane do szybkiego biegu;  do skoków przez przeszkody – podkuwa się nią konie przeznaczone do zawodów w tej dyscyplinie.

Bandaże (owijki) stosuje się w skokach, szybkich zwrotach, jeździe terenowej, szybkim galopie. Mają one za zadanie chronić nogę i ścięgna koni przed uderzeniami tylnych kończyn o przednie, kolizjach przy przeskakiwaniu przez przeszkody i obtarciach o krzaki i wystające gałęzie drzew. Zawija się na każdej nodze nie za mocno, aby nie zatrzymały krążenia i nie za słabo, aby nie spadały w trakcie jazdy. Węzeł powinien znajdować się po zewnętrznej stronie nogi.

Gumowe kalosze chronią konia przed urazami, które na długo wyłączają zwierze z treningu oraz chronią przed ściąganiem podków tylnymi nogami z przednich.

Wyposażenie jeźdźca

Do jazdy konnej powinno się używać specjalnych spodni nazywanych bryczesami. Posiadają one naszycia na udach i innych miejscach, które w czasie jazdy konnej są obcierane a także rzepy lub suwaki przy kostce, by nogawki trzymały się nogi i nie zwijały się.

Jeśli nie możemy sobie pozwolić na kupno bryczesów lub butów do jazdy konnej wystarczą czapsy lub sztylpy (czapsy sięgają do ud, a sztylpy do kolan). Są to skórzane owijki na nogi, które uniemożliwiają ściąganie się spodni, zapobiegają obtarciom od siodła łydek i podarciu się spodni.

Buty do jazdy konnej powinny mieć płaską podeszwę, lekki obcas i gładką powierzchnię bez sznurówek. Obuwie wyspecjalizowane do jazdy konnej to sztyblety. Mogą być długie do kolan lub krótkie do kostki. Nie powinno się jeździć w adidasach, gdyż mogą one utykać w strzemieniu i w czasie niebezpieczeństwa trudniej wydostać nogę.

Bluzka jest obojętna, jednak do różnego rodzaju zawodów są wymagane odpowiednie stroje np. mundurki, garnitury, fraki.

Aby wodze nie obcierały rąk jeźdźcy noszą specjalne skórzane rękawiczki. Często nie są one wygodne, ale każdy szanujący się jeździec je nosi.

Nakrycie głowy jest jednym z ważniejszych części. Jest artykułem dekoracyjnym, ale ma także za zadanie chronić głowę jeźdźca w razie upadku. Melonik i cylinder ładnie wyglądają, lecz słabo osłaniają. Innym rodzajem nakrycia głowy jest toczek. Wykonany jest ze słabego materiału i nadają się tylko do jazdy rekreacyjnej po padoku. Kaski są wyspecjalizowane w idealnej ochronie głowy jeźdźca i często posiadają paski z ochraniaczem na brodę.

Z wymienionymi powyżej artykułami jeździec będzie się dobrze czuć w siodle i zapewni sobie bezpieczeństwo.

Dodatkiem może być bat (palcat). Są trzy rodzaje tych produktów: krótki do skoków przez przeszkody, dłuższy ujeżdżeniowy i najdłuższy do lonżowania. Batów używa się, gdy chce się ukarać konia lub gdy wierzchowiec nie reaguje na inne pomoce. Gdy chcemy go zastosować należy to zrobić w trakcie działania łydkami. Tego narzędzia nie powinno się pokazywać zwierzęciu, gdyż może się ono spłoszyć.

Jednym ze sposobów na wzmocnienie działania swoich łydek są ostrogi. Są to metalowe części, najczęściej w postaci kółek z tępymi ostrzami. Zakłada się je na buty na piętach. Ostróg można używać tylko wtedy, gdy jesteśmy już doświadczonymi jeźdźcami i nasze łydki nie „latają na wszystkie strony”, gdyż wspomagane ostrogami mogą ranić lub drażnić konia.

Oprócz tych wszystkich części są jeszcze środki pomocnicze. Jednym z nich jest głos. Niektórzy sądzą, że nie powinno się posługiwać tym narzędziem, gdyż mało doświadczeni jeźdźcy uczą się tego i nie działają odpowiednio ciałem. Jednak niski i ciepły głos działa na konia uspakajająco, natomiast wysoki i głośny może go przestraszyć.

Jednym z pierwszych narzędzi, jakie stosuje się przy początkujących jeźdźcach i koniach jest lonża. Jest to linka o różnej długości, którą przypina się w różnych przypadkach albo do wewnętrznego kółka wędzidłowego (przy nauce jazdy konnej na doświadczonym koniu) lub do kawecanu (do ujeżdżania młodego konia). Drugi koniec oraz ostatnie 2-3 m. trzyma lonżujący. Osoba ta dba o stałe naprężenie lonży. Konie, które poddaje się temu procesowi są najczęściej młode i dopiero będą ujeżdżane, chore i nie mogące chodzić pod jeźdźcem lub, gdy chce się zapewnić zwierzęciu ruch oszczędzając je.

Jednym z najbardziej przydatnych ćwiczeń jest przechodzenie przez cavaletti (koziołki). Są to drewniane drągi ustawione na trasie konia, lonżowanego lub pod jeźdźcem, na wysokości od 20 cm. i w odstępach ok. 1. 40 m. Wierzchowiec pokonuje przeszkodę stępem lub kłusem. Cavaletti mają za zadanie zmusić konia do wzmożonej uwagi i wysokiego podnoszenia nóg. Jeździec może sprawdzić czy jest wystarczająco rozluźniony i czy jego dosiad jest dobry (czy porusza się za ruchem konia).